Welke kinderen gaan aan de slag met Levelwerk?

De Sidi PO (www.sidipo.nl) kun je eenvoudig inzetten om de leerlingen te signaleren die aan de slag kunnen gaan met verrijkingswerk. Zo weet je zeker dat de juiste kinderen met, bijvoorbeeld, Levelwerk gaan werken. Je kunt de jaarlijkse signalering uitvoeren voor de hele groep, en/of per kind een compleet leerlingdossier opbouwen, zo groot en compleet als je zelf wilt. 

Vraag leerkracht:

Is er een advies op welk moment je de vragenlijsten van SiDi PO afneemt en worden alle leerlingen gescreend?

Antwoord Jan Kuipers:

SiDi PO is een toolbox, waarbij de leerkracht zelf kiest wat hij/zij nodig heeft om de leerbehoefte van leerlingen te bepalen. Wij schrijven dus niets voor en geven geen advies over het juiste tijdstip van afnemen. Ik weet het, dit is een ander uitgangspunt dan bij SiDi 3.
Je kunt als school afspreken om alle leerlingen te screenen, maar ik weet dat veel leerkrachten dat als bureaucratisch ervaren.

Als je bent ingelogd op www.sidipo.nl hebben we in de lijst FAQ bij vraag 16 er iets over geschreven:

16. Waarom is er bij SiDi PO geen jaarlijkse groepssignaleringslijst?

Het belangrijkste uitgangspunt van SiDi PO is dat het eigenaarschap bij de leerkracht ligt. SiDi PO is geen protocol waarbij je alle stappen moet doorlopen. Het is een toolkit van instrumenten waar je naar eigen behoefte gebruik van maakt. Minder bureaucratie en meer eigenaarschap. Eigenaarschap betekent dat je zelf keuzes maakt. Bij het principe van eigenaarschap past een verplichte protocollaire jaarlijkse signalering niet.

Wat is het alternatief?

1. Intuïtief signaleren

Als je kennis van zaken hebt en weet op welke signalen je moet letten, kom je al een heel eind. Je hebt misschien wel eens de gedachte ‘Ik kan het niet goed verklaren, maar mijn gevoel zegt…’ Ik noem dat intuïtie. Intuïtie is die kennis die je niet onder woorden kunt brengen. De kracht van intuïtie wordt groter naarmate je meer kennis van zaken hebt. Intuïtie is geen loos subjectief, een te negeren signaal, maar juist een teken van vakmanschap. Durf erop te vertrouwen. Als je op basis van deze intuïtie een aantal leerlingen in beeld hebt, kun je dit vervolgens in kaart brengen met de stap ‘Snelle signalering’. Omdat je op elk willekeurig moment deze stap kunt zetten is een jaarlijkse verplichte groepssignalering niet meer nodig.

2. De leerlingbespreking

Op elke school wordt enkele malen per jaar een leerlingbespreking gehouden. Een hele goede werkwijze is om hierin de cognitief talentvolle leerlingen te bespreken, eventueel in aanwezigheid van de HB specialist. Geef aan op welke gronden jij deze leerlingen wilt bespreken en laat de ib’er en/of HB specialist meedenken en sparren. Denk daarbij ook aan mogelijk onderpresterende leerlingen. Voor die leerlingen kun je een dossier aanmaken en die lijsten uit SiDi PO gebruiken die voor jou relevant zijn. Ook hier weer het eigenaarschap bij de leerkracht.

3. Een derde optie

Je zou in school kunnen afspreken dat elke leerkracht zo rond de herfstvakantie van 1/3^e deel van de groep de ‘Snelle signalering’ invult. De leerkracht bepaalt zelf voor welke leerlingen hij/zij dat wil doen. Je hebt dan een vast meetmoment, maar je laat de keuze en het eigenaarschap bij de leerkracht.

Voorbeelden

SiDi PO helpt de leerkracht om de leerbehoefte van een leerling in kaart te brengen. Dat kan zich voordoen op elk moment in het schooljaar. Ik noem enkele voorbeelden:

Voorbeeld 1
Brenda is een nieuwe leerling in groep 1. In het gesprek met de ouders tijdens de wenperiode vertellen ze dat Brenda een hele slimme meid is, veel weet, snel leert en al op een hoger niveau zit dan de gemiddelde kleuter. Juf ziet dat ook meteen als Brenda op school is. Het beeld is helder. Juf besluit om haar uit te dagen en start meteen vanaf de eerste dag met een moeilijker aanbod. Brenda floreert en geniet van school. Ze leert, ze leert met fouten om te gaan, ze leert de uitdaging aan te gaan. In dit geval heeft juf bij de start van Brenda op school SiDi PO niet nodig om de leerbehoefte in kaart te brengen. In de loop van het schooljaar wil juf graag weten wat het didactisch niveau is en of versnellen een reële optie is. Ook de ouders komen met die vraag. Op dat moment besluit juf dat deze formulieren van de SiDi PO haar kunnen helpen om zicht te krijgen op deze vragen:
Stap 05 – Cognitief beeld op basis van toetsen, groep 1 – 2
Stap 08 – Versnellen/groep overslaan

Voorbeeld 2
Sharriff komt in oktober van een andere school in groep 5 binnen. Het onderwijskundig rapport van de andere school geeft geen informatie over een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong of hogere begaafdheid. Sharriff is een timide, afwachtende jongen, die de kat uit de boom kijkt. In de eerste weken valt hij nauwelijks op en doet braaf zijn werk. Hij maakt weinig fouten, maar juf merkt wel dat hij begrijpend lezen en verhaaltjessommen lastig vindt. Ze merkt dat ze het moeilijk vindt om echt contact met hem te krijgen. Na de kerst besluit ze om op huisbezoek te gaan. Thuis ziet ze een hele andere Sharriff. Hij laat haar zijn boeken zien en zijn verzameling vlinder- en vogelplaatjes en hij praat honderduit. Na dit huisbezoek wordt Sharriff ook in de klas wat meer open, juf benadert hem op een andere wijze en prikkelt zijn nieuwsgierigheid. Ze vraagt in februari aan de ouders om deze lijst in te vullen van de SiDi PO:
Stap 02 – Beeld van ouders, groep 3 t/m 8.

Zelf vult ze in:
Stap 03 – Beeld van de leerkracht, groep 3 t/m 8
Ze vraagt Sharriff om in te vullen:
Stap 04 – Beeld van de leerling zelf, groep 3 t/m 8

Met deze informatie heeft ze een goed beeld van Sharriff en kan ze beter inspelen op zijn leerbehoefte.

Voorbeeld 3
Jorik zit in groep 6 en is wat je noemt een slimme jongen, maar ook een ‘van-de-hak-op-de-tak-leerling’. Impulsief, snel in de emotie en wispelturig. Concentratie en aandacht… dat past niet zo bij Jorik. Meester kan er niet goed de vinger op leggen. Hij heeft al van alles geprobeerd, maar de juiste aanpak nog niet gevonden. Dit gaat al jaren zo. Slim, maar moeilijk tot leren te krijgen. Meester neemt na de herfstvakantie het besluit om deze lijsten uit de SiDi PO in te vullen:
Stap 06 – Leervaardigheden en mate van zelfsturing – leerkracht
Stap 06 – Leervaardigheden en mate van zelfsturing – leerling zelf, groep 5 t/m 8
Stap 06 – Leervaardigheden en mate van zelfsturing – ouders

Uit het beeld komt naar voren dat in de executieve ontwikkeling van Jorik hier en daar belemmeringen zijn. Meester en ouders weten dat ze daar mee aan de slag moeten. Meester vult ook in:
Stap 09 – Een vermoeden van onderpresteren

Hieruit wordt duidelijk dat Jorik vooral te weinig formele leerervaringen en te weinig faalervaringen heeft gehad. Op basis van deze gegevens kan meester aan de slag.

Jan Kuipers, auteur van SiDi PO